2024

  • A Day in the Life of Abed Salama: Anatomy of a Jerusalem Tragedy, winner of the Pulitzer Prize 2023, tells the heartbreaking story of a school bus accident. The book follows Abed Salama’s desperate search for his son Milad, while also weaving together the experiences of parents, aid workers, and settlers. Through this event, author Nathan Thrall—who has worked as a researcher for the International Crisis Group and lived in Jerusalem for many years—provides a powerful depiction of life under Israeli occupation in East Jerusalem and the West Bank.
  • Cody Hochstenbachs Uitgewoond, winnaar van De Sociologische Bril 2022, is een pleidooi voor een nieuwe woonpolitiek. Aan de hand van elf mythes beschrijft en bekritiseert Hochstenbach het failliete woonbeleid. De politiek is verantwoordelijk voor de wooncrisis. Zijn boek is een pleidooi voor betaalbaar wonen voor iedereen.
  • In Limitarisme betoogt Ingrid Robeyns voor een samenleving zonder extreem rijken, waarbij haar kritiek gericht is op het systeem dat deze ongelijkheid in stand houdt. Extreme rijkdom veroorzaakt klimaatschade en ecologische schade door het consumptie- en investeringsgedrag van de superrijken, en ondermijnt de democratie via politieke donaties, lobbyisme en mediacontrole. Boven een bepaalde grens draagt persoonlijk vermogen niet langer bij, en kan dat geld beter worden gebruikt voor dringende noden. Daarnaast verdient niemand extreme rijkdom, omdat onze successen grotendeels bepaald worden door aangeboren talenten, geboorteplek, kansen en maatschappelijke omstandigheden. Robeyns schreef ook een krachtige opinie waarin ze betoogde dat de bezuiniging van 1 miljard op het hoger onderwijs onverantwoord, onnodig en niet legitiem is.
  • De discussie over immigratie is volgens Hoe migratie echt werkt van Hein de Haas, winnaar van De Sociologische Bril 2023, onlosmakelijk verbonden met economisch beleid, arbeidsnormen, ongelijkheid, sociale voorzieningen, onderwijs en zorg. Het verminderen van afhankelijkheid van arbeidsmigranten vereist fundamentele veranderingen, zoals het verhogen van de pensioenleeftijd of het stopzetten van subsidies aan sectoren die sterk leunen op migrantenarbeid.
  • Malcolm Macarthur, een aristocratische socialite, raakte op 37-jarige leeftijd in financiële nood en pleegde een gewapende overval. In Een spoor van geweld (Vert. Erik de Vries en Caspar Wijers) wint Mark O’Connell zijn vertrouwen en schrijft ‘het echte verhaal’ over deze Ierse Raskolnikov. Hij stelt kritische vragen over de rol van een true crime-schrijver: kan iemand die gruwelijke daden heeft begaan echt begrepen worden? Is het ethisch om over een moordenaar te schrijven die de schrijver als vriend beschouwt? Macarthur’s verklaring dat hij moorden pleegde tijdens een ‘denkstoornis’ door financiële paniek, strookt vaak niet met de feiten. O’Connell concludeert: ‘Zodra ik denk hem te begrijpen, verdwijnt hij in de duisternis en weet ik minder dan toen ik begon.’
  • Als we inhoudelijke tegenstellingen en waardenstrijd serieus nemen, kan de democratie kiezers echte keuzes bieden, stelt Tom van der Meer in Waardenloze politiek. Middenpartijen moeten stoppen met het najagen van een breed electoraat en zich autonomer opstellen met hun eigen ideeën. De laatste decennia hebben ze aan profiel ingeboet, wat electorale onzekerheid veroorzaakte. Omdat partijen zich inwisselbaar gedragen, worden ze ook zo gezien. De Nederlandse democratie moet navigeren tussen technocratie (inhoud zonder conflict) en populisme (conflict zonder inhoud).
  • Opstand: De populistische revolte en de strijd om de ziel van het Westen biedt een helder inzicht in de opkomst van het populisme. Journalist Marijn Kruk heeft grondig onderzoek verricht in radicaal-rechtse kringen en is ervan overtuigd dat het populisme uiteindelijk zal vastlopen. Hij beschouwt de rechts-radicale opstand als een reactie op de culturele revolutie van de jaren zestig, die volgens conservatieve denkers heeft geleid tot verregaande individualisering en zelfhaat.
  • Hallie Rubenholds De vijf van Whitechapel: de Britse sociaal-historicus reconstrueert de persoonlijke levens van de vijf vergeten slachtoffers van Jack the Ripper en weerlegt de lang bestaande overtuiging dat deze vrouwen simpelweg prostituees waren. Het was tegenslag die hen vaak in de greep van alcoholisme bracht, en het gebrek aan een sociaal vangnet zorgde ervoor dat ze nooit de kans kregen om te herstellen.
  • Everything new always loses its shine. Over time, we stop noticing the beautiful things in our lives, and the negative things fade as well. Human adaptability is essential to our survival, but it also makes us accustomed to air pollution, unhealthy relationships, our own misbehavior, and more likely to believe misinformation. In Look Again, Tali Sharot and Cass Sunstein share insights from the neurosciences and behavioral sciences to help us see the world with new eyes and break our ingrained routines.

2023

  1. Sywert van Lienden, Bernd Damme en Camille van Gestel maakten aan het begin van de coronapandemie indruk met hun Stichting Hulptroepen Alliantie. Met hulp van vrijwilligers en bedrijven als Coolblue en Randstad bestreden ze het mondkapjestekort in Nederland. Ze deden het ‘om niet, voor de zorghelden.’ De werkelijkheid bleek anders. In het geheim sluisden ze 28 miljoen euro naar een commerciële bv. Jan-Hein Strop en Stefan Vermeulen tekenden namens Follow the Money het smerige spel op in Sywerts miljoenen: De jacht op het mondkapjesgoud.
  2. Andrea Wulf schrijft in Magnificent Rebels: The First Romantics and the Invention of the Self  magistraal over een groep schrijvers en wetenschappers,  waaronder Goethe, Fichte, Schelling en Novalis, die kort na de Franse Revolutie de filosofie op zijn kop zetten vanuit het kleine, liberale universiteitsstadje Jena, broedplaats van een politieke (tegen het vanzelfsprekende gezag en voor de vrije wil), culturele (tegen bekrompen burgerlijkheid en voor persoonlijke vrijheid, zelfrealisatie en beginnende onafhankelijkheid voor vrouwen) en seksuele revolutie (voor open relaties en hartstochtelijk leven).
  3. Judith Koelemeijers aangrijpende biografie over de Joodse dagboekschrijfster Etty Hillesum: het verhaal van haar leven. Over de oorlogsomstandigheden in Amsterdam en Westerbork en over haar complexe familiegeschiedenis en uitgebreide vriendenkring.
  4. In Het leven van dingen, winnaar van De Sociologische Bril 2021, combineert Warna Oosterbaan een persoonlijke kijk met een wetenschappelijke verhandeling over wie wat waarom bewaart, wat het betekent om op te ruimen en hoe dingen ons verbinden met onszelf en met elkaar.
  5. In De asielloterij bespreekt Ruud Koopmans de gebreken van het Europese vluchtelingenbeleid: het sluit de meest kwetsbaren uit, laat de landen van eerste opvang in de steek, overbelast opvangcapaciteiten, bedreigt de binnenlandse veiligheid, versterkt rechts-populisme, zaait verdeeldheid in de Europese politiek en maakt Europa chantabel voor autocraten. In het slothoofdstuk schetst hij een alternatief. Hij moedigt conservatieve partijen aan om legale, gestuurde wegen te openen voor zowel humanitaire als economische migratie en linkse partijen om in te stemmen met maatregelen ter bestrijding van illegale migratie.
  6. In Misschien moet je iets lager mikken verhaalt Milio van de Kamp over armoede en kansenongelijkheid. Hij groeide op in een gezin zonder elektriciteit en warm water, en in een buurt met volop criminaliteit. Ondanks deze uitdagende omstandigheden bereikt hij uiteindelijk iets wat velen niet lukt: ontsnappen uit de armoede. Zijn docent adviseert hem om zijn ambities wat te temperen, maar Milio slaagt erin om van het vmbo naar de universiteit te komen. Deze sociale stijging komt echter niet zonder offers.
  7. Arnon Grunbergs De vluchteling, de grenswacht en de rijke Jood beschrijft de vluchtelingencrisis: het ene paspoort is meer waard dan het andere, grenzen houden vooral minder bevoorrechten tegen en de natiestaatprivileges van westerse landen zullen onder druk van migratie uiteindelijk sneuvelen. Grunberg liep voor zijn eerste non-fictieboek mee in de opvangcentra in Ter Apel en Schiphol.

2022

  1. Zo hadden we het niet bedoeld van Jesse Frederik over de tragedie achter de toeslagenaffaire. Over ministers, Kamerleden en ambtenaren: “We strompelen verontwaardigd van schandaal naar affaire zonder te beseffen hoe wij allen bijdragen aan een uitkomst die niemand wil. We kunnen alleen ontsnappen (…) als we iets vaker de mildheid vinden om het oordeel op te schorten, eerst proberen te begrijpen waarom mensen zich zo gedragen.” En over journalisten: “media moeten niet belangrijk maken wat spannend is, maar spannend maken wat belangrijk is.”
  2. Max Nieuwdorps Wij zijn onze hormonen: Over de macht van alle stofjes die het lichaam zelf aanmaakt en die van belang zijn voor de hersenfuncties, de slaapkwaliteit, het hartritme, de lichaamstemperatuur, de suikerspiegel, de voedselvertering, de stressrespons en de voortplanting. Vermijd stress en slaap voldoende.
  3. Spin Dictators: The Changing Face of Tyranny in the 21st Century by political scientists Sergei Guriev and Daniel Treisman. Spin dictators want to be popular. Good economic performance helps. When the facts are good, they take credit for them; when they are bad, they manipulate information when possible and make excuses when not. Poor performance is the fault of external conditions or enemies. Spin dictators open up the world. Dissident intellectuals are allowed their edgy magazines, cable shows, and foreign newspapers, as long as demand is low. What counts is mass support. To separate the public from the informed, rulers insult the latter, question their motives, label them unpatriotic or elitist, and stir up cultural resentments. Spin dictators pretend to be democratic. Many abroad see through their hypocrisy, but many at home, many do not. Most importantly, spin dictators avoid violent repression, or at least conceal or camouflage it when it is used.
  4. De verdeelde Nederlanden: Hoe een perfecte storm een klein land dreigt te splijten (en wat we daaraan kunnen doen) van Sjoerd Beugelsdijk, een oproep om te luisteren naar ongelijkstemden en vrijheid te zien als collectieve plicht: “Een democratie die enkel gebaseerd is op individuele rechten zonder een gemeenschappelijk gevoel werkt niet, omdat de bereidheid tot compromis en het begrip voor de situatie van waaruit de ander tot zijn standpunt komt dan verdampen.”
  5. Friends: Understanding the Power of our Most Important Relationships by Robin Dunbar. The number and quality of our friendships affect our happiness and health more than anything else except quitting smoking. Dunbar discusses the complex psychological and behavioral mechanisms that underlie friendships.
  6. Patrick Radden Keefe’s Rogues. True Stories of Grifters, Killers, Rebels, and Crooks, a collection of his best New Yorker pieces. He wrote twelve portraits through conversations with those around for instance Willem Holleeder, El Chapo, and Amy Bishop. He also wrote about the Swiss Bank Heist and a vast financial scandal starring a doctor, a trader, and billionaire Steven A. Cohen. Aboutthe slipperiness of morals and values, the choices we make, and the stories we tell about those choices.
  7. Between Two Kingdoms by Suleika Jaouad. What near death can teach you about life. How a young woman becomes seriously ill and loses control of her life. Jaouad also wrote columns for the New York Times, called ‘Life, interrupted’. The 2023 documentary American Symphony is based on this book.
  8. Pippa Norris’ In Praise of Skepticism: Trust but Verify: A decline in social and institutional trust is a matter of serious concern, but trust has two faces. Skeptical trust reflects reasonably accurate and informed predictions based on past performance and discourages dishonesty, mendacity, and corruption, whereas credulous trust involves erroneous judgements reflecting cultural biases, poor cognitive skills, and information echo chambers. These conclusions draw on survey data from 650,000 respondents in more than 100 countries over four decades.
  9. Neoliberalisme. Een Nederlandse geschiedenis van Bram Mellink en Merijn Oudenampsen. Het neoliberalisme draait niet om het geloof in de vrije markt en ‘laissez-faire’, maar om de overtuiging dat de overheid actief moet ingrijpen om de markt te optimaliseren: monopolisten tegenhouden, de internationale concurrerentiepositie bevorderen en sociale voorzieningen beperken. De hoofdrolspelers in die geschiedenis zijn niet politici, maar ambtenaren, die het ene na het andere kabinet uitzitten.
  10. Fortuna’s kinderen van Annejet van der Zijl: liefdevolle familiekroniek over twee generaties avonturiers onthult veel over de Amerikaanse geschiedenis, inclusief die van de slavernij en racisme.

2021

  1. In De ontdekking van Urk verhandelt Matthias DeClercq over de visserscultuur en het religieuze denkkader op het voormalige eiland. Een dorp waar de bevolking onherroepelijk aan elkaar vastzit en leeft vanuit het antwoord, de Bijbel, maar geen vragen stelt.
  2. Revolusi: Indonesië en het ontstaan van de moderne wereld van David van Reybrouck, een zoektocht naar de laatste getuigen van de koloniale tijd, de Japanse bezetting, de dekolonisatieoorlog en de Conferentie van Bandung (het eerste mondiale congres, zonder het Westen). Ook bewerkt tot driedelige documentaire.
  3. Empire of Pain by Patrick Radden Keefe: A sweeping investigative chronicle of three generations of the Sackler family, whose fortune was built on Valium and whose reputation was destroyed by OxyContin. As great as the Dopesick series.
  4. Harald Jähners Wolfstijd: Duitsland en de Duitsers 1945-1955 (Vert. Anne Folkertsma en Jantsje Post). Over de jaren tussen Stunde Null, in een gevierendeeld land, en de vestiging van de Bondsrepubliek. Een periode vol puinhopen, volksverhuizingen, woningnood, honger, wraak, terugkerende krijgsgevangenen en met een grote rol voor vrouwen.
  5. Tussen kunst en cash van Pieter van Os en Arjen Ribbens. Hoe geld de Nederlandse kunstwereld corrumpeert, met boeiende hoofdstukken over museumdirecteur Beatrice Ruf, verzamelaar Bert Kreuk, kunstdetective Arthur Brand, kunstexpert Fred Kats en ontzamelaars in de koninklijke familie. Van Os schreef eerder het sterke Liever dier dan mens.
  6. Naoko Abe’s Sakura: Hoe een Engelsman de Japanse kersenbloesem redde (Vert. Fred Hendrikse): een biografie van een botanicus en een geschiedenis van Japan (met de sakura als symbool aan het keizerlijk hof).
  7. In The Rules of Contagion: Why Things Spread – and Why They Stop epidemiologist Adam Kucharski discusses topics such as gun violence, online manipulation, and disease outbreaks. Duration, opportunity, transmission, and susceptibility are the reproduction number’s ingredients.
  8. In Waar blijft mijn tijd? laat Tanja van der Lippe zien hoe het komt dat we collectief zo druk zijn. Een drukbezet leven als statusbepalend. Interessant zijn de geschetste toekomstscenario’s middels de twee dimensies die onze tijdsdruk het meest beïnvloeden: ‘willen we meer?’ of ‘hebben we genoeg?’ en ‘individualiteit’ versus ‘solidariteit’.
  9. In Pater familias (Smalltime: A Story of My Family and the Mob, Vert. Jan Willem Reitsma) verhaalt Russell Shorto over de maffia in een Amerikaans stadje. Een beladen familiegeschiedenis.
  10. Richard Wrangham’s The Goodness Paradox: Why are humans such a peaceful species and why can we sometimes be extraordinarily cruel? We have domesticated ourselves and learned to reduce our reactive aggression. A peaceful society requires effort, planning, cooperation, and … proactive aggression.

2020

  1. Jonathan Metzl’s Dying of Whiteness: The precarious condition of white Americans is a result of their political choices. Many white Americans are conservative, which in the US usually means that they are suspicious of any form of government intervention.
  2. Black Wave by Kim Ghattas: Saudi Arabia, Iran and the forty-year rivalry that has shattered culture, religion, and collective memory in the Middle East.
  3. Emily Guendelsberger’s On the clock: How low-wage jobs have been remade to serve the ideas of efficiency, at the cost of human dignity. Her story of working in an Amazon distribution center is shocking. Twelve-hour shifts were only possible because of vending machines stocked with painkillers.
  4. Deaths of Despair and the Future of Capitalism is a disturbing book by the husband-and-wife team of Anne Case and Angus Deaton, who won the 2015 Nobel Prize in Economics. White Americans without a four-year college degree are drinking themselves to death, poisoning themselves with drugs, or shooting or hanging themselves.
  5. She Said by Jodi Kantor and Megan Twohey: The #MeToo book about Harvey Weinstein’s victims. About sexual harassment, intimidation, non-disclosure agreements, and taking him down. The story by two New York Times journalists helped spark a movement. Won the Pulitzer Prize.
  6. Sander Heijne en Hendrik Notten pleiten in Fantoomgroei: Waarom we steeds harder werken voor minder. Pleidooi voor een economie waarin niet winst en groei centraal staat, maar welzijn en een betere wereld.
  7. Jaap Tielbeke’s Een beter milieu begint niet bij jezelf: Mythes rondom individuele verantwoordelijkheid en technofixes laten de economische en maatschappelijke machtsverhoudingen buiten beschouwing. De ongemakkelijke waarheid is dat het roer radicaal om moet.
  8. Mike Isaac – Super Pumped: The Battle for Uber. A harrowing look at the culture of a major tech company: company parties with coke and prostitutes, sexual harassment, aggressive managers, and corporate espionage. About Travis Kalanick’s unprecedented successes, but also his fall from grace.
  9. Thomas  Piketty’s Kapitaal en ideologie: Omdat vermogen meer oplevert dan arbeid vergroot de ongelijkheid tussen degenen met en zonder kapitaal. Een boek met oplossingen.
  10. Putin’s people by Catherine Belton: how a small group of former KGB officers have been laundering billions since the late 1980s to enrich themselves and disrupt the West.

2019

  1. Mark van Ostaijen – Wij zijn ons: In talrijke essays laat deze socioloog zien dat ons vakgebied raad weet bij het begrijpen van sociaal gedrag. Over bijvoorbeeld rolpatronen, normoverschrijdend gedrag, totale instituties, relatieve deprivatie en intolerantie.
  2. Barbara Ehrenreich – Nickel and Dimed. Participatory observation of a journalist (winner of this year’s Erasmus Prize) in low-paid jobs. About the impossibility of living on the basis of flexible work, such as waitressing or cleaning.
  3. Ruud Koopmans – Het vervallen huis van de Islam: De kern van de islamitische crisis is een gebrek aan scheiding tussen religie en staat, een kennisdeficit en een vrouwenemancipatiedeficit.
  4. Tali Sharot – The Influential Mind, What the Brain Reveals about Our Power to Change Others. Influence behavior by building on common ground rather than trying to prove others wrong. Beware of the equality bias – weigh people’s opinions according to their expertise on the topic.
  5. Sophia Rosenfeld – Democracy and Truth: about the meaning of truth in a democracy and the impact of the 24-hour news and entertainment cycle, and the juicy information amplified by social media.
  6. Eddie Brummelman – Bewonder mij: Narcisten omarmen hun gedrag en zien hun superioriteit niet als een zwakte, maar als een kracht. Het klopt dat kinderen zelfwaardering nodig hebben, alleen is ‘overmatig prijzen’ niet de manier.
  7. Huib Modderkolk: Het is oorlog maar niemand die het ziet. Over digitale onveiligheid en de operaties van veiligheidsdiensten.
  8. Jan Meeus – De Schiedamse cocaïnemaffia. Over een corrupte douanier, doorgewinterde criminelen en duizenden kilo’s coke.
  9. Rutger Bregman – De meeste mensen deugen. Er valt veel op dit boek af te dingen, maar het bevat wel een belangrijke boodschap: een betere wereld begint bij onszelf. Wie vergeeft hoeft minder energie te verspillen aan haat en nijd, koester tegenmacht en kom in actie bij het zien van iemands lijden.
  10. Malcolm Gladwell – Talking to Strangers. His worst book, but the chapters about suicide (chapter 10) and crime hotspots (chapter 11) are a must read.

2018

  1. THE FUTURE IS HISTORY: HOW TOTALITARIANISM RECLAIMED RUSSIA by Masha Gessen. Great portrait of some Russians born in the 80s. Their future expectations have been drastically shattered by Putin’s repressive regime.
  2. POPULAR: THE POWER OF LIKABILITY IN A STATUS-OBSESSED WORLD by Mitch Prinstein. A must read for anyone interested in the social development of children and adolescents. It was even sold in US airport bookstores.
  3. This year I visited Prague and read PRAGUE WINTER by Madeleine Albright, based on her own memories, written reflections by her parents, and interviews with contemporaries. A harrowing and inspiring story.
  4. THE RETREAT OF WESTERN LIBERALISM by Edward Luce. About the rising social costs in a society that privatizes everything & puts everything on the shoulders of the individual. If Luce fears anyone, it is not Donald Trump, but the person who comes after him.
  5. ENLIGHTENMENT NOW by Steven Pinker: “We may never drive the already low numbers of terrorist casualties to zero, but we can remember that terror about terrorism is a sign not of how dangerous has become, but of how safe (p.198).”
  6. IT’S COMPLICATED: THE SOCIAL LIVES OF NETWORKED TEENS by danah boyd. About gossip, frenemies, teen drama, microcelebrity, and cyberbullying.
  7. BEHAVE by Robert Sapolsky. What happened one second, one minute, hours, days, months, years, or millennia before we behave? With chapters on HIERARCHY, OBEDIENCE, & RESISTANCE or METAPHORS WE KILL BY.

2017

  1. DE ACHTERKANT VAN NEDERLAND door Pieter Tops & Jan Tromp. Vol netelige vraagstukken: De verstrengeling van de onder- en bovenwereld is een vraagstuk van maatschappelijke ordening en individuele moraliteit (en de uitwassen van de neoliberale samenleving).
  2. SMARTER FASTER BETTER. THE SECRETS OF BEING PRODUCTIVE by Charles Duhigg. Stretch goals (long-term ambitions) and smart goals (concrete short-term tasks) as the combination for success.
  3. HILLBILLY ELEGY – A Memoir of a Family and a Culture in Crisis by J.D. Vance: The lives (and the social problems) of poor white people. Vance became a Republican senator in 2023.
  4. NIET DE KIEZER IS GEK van Tom van der Meer: Partijen die alleen in verkiezingstijd bereid zijn zich te profileren, maar zich vervolgens laten binden door een brede meerderheidscoalitie, zullen het vertrouwen van kiezers niet vasthouden.
  5. Robert J. Gordon’s THE RISE AND FALL OF AMERICAN GROWTH Has our way of life changed? Yes, it has. Will we live happily ever after? No. The golden age of growth is over.